GDP là gì? Cách tính GDP và có ảnh hưởng tới nền kinh tế?

Chỉ số GDP (tiếng Anh: Gross Domestic Product) là chỉ số quan trọng trong việc đánh giá tổng quan một nền kinh tế ở một thời điểm nhất định. Chỉ số này được sử dụng rộng rãi khi nói về tài chính. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều người chưa hiểu rõ chỉ số GDP là gì? Phân loại GDP, GDP có ảnh hưởng đến công dân thế nào? Yếu tố ảnh hưởng đến GDP, thế nào là đo GDP, cách tính chỉ số GDP và hạn chế của chỉ số GDP? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết thông tin trong bài viết hôm nay.

GDP là gì? 

GDP là viết tắt của cụm từ Gross Domestic Product. Ý nghĩa của GDP là tổng sản phẩm nội địa hoặc tổng sản phẩm trong nước. Đây là một chỉ số tiêu dùng đo lường tổng giá trị thị trường của tất cả các loại hàng hoá, dịch vụ được sản xuất ra ở một quốc gia trong một thời kỳ nhất định.

GDP chính là chi tiêu đo lường tổng giá trị thị trường. Bằng việc sử dụng giá thị trường, rất nhiều loại sản phẩm sẽ được cộng lại thành một chi tiêu duy nhất về giá trị. Giá thị trường biểu thị số tiền mà người tiêu dùng sẵn sàng chi trả cho các loại hàng hoá khác nhau. Vì vậy nó phản ánh chính xác giá trị của những hàng hóa này.

GDP chỉ biểu thị các loại hàng hóa được sản xuất và bán ra hợp pháp trên thị trường. GDP không tính được những sản phẩm sản xuất và bán ra bất hợp pháp trong nền kinh tế ngầm.

Hàng hóa, dịch vụ được tính trong GDP. Trong đó bao gồm, các loại hàng hoá hữu hình như thực phẩm, xe hơi, quần áo… và cả những dịch vụ vô hình như cắt tóc, khám bệnh, biểu diễn…

Tổng quát của GDP được xem xét dưới các góc độ khác nhau

Đối với nội dung tổng quát của GDP được xem xét dưới các góc độ khác nhau như sau:

Xét dưới góc độ sử dụng (chi tiêu)

Xét dưới góc độ sử dụng (chi tiêu): GDP là tổng cầu của nền kinh tế gồm tiêu dùng cuối cùng của hộ dân cư, tiêu dùng cuối cùng của Nhà nước, tích luỹ tài sản và chênh lệch xuất nhập khẩu hàng hoá và dịch vụ.

Xét dưới góc độ thu nhập

Xét dưới góc độ thu nhập: GDP gồm thu nhập của người lao động từ sản xuất, thuế sản xuất, khấu hao tài sản cố định dùng cho sản xuất và giá trị thặng dư sản xuất trong kỳ.

Xét dưới góc độ sản xuất

Xét dưới góc độ sản xuất: GDP bằng giá trị sản xuất trừ chi phí trung gian.

Phân loại GDP

Dưới đây là những chi tiết thông tin cơ bản về các loại GDP (Gross Domestic Product) mà bạn nên biết:

GDP bình quân đầu người là gì?

GDP bình quân đầu người là chi tiêu tính dựa trên kết quả sản xuất kinh doanh của bình quân trên đầu người trong một năm. Chỉ số GDP bình quân đầu người tỷ lệ thuận với mức thu nhập, đời sống của người dân ở quốc gia đó. Tuy nhiên cũng nói thêm, quốc gia có chỉ số GDP cao chưa chắc đã có mức sống cao.

GDP bình quân đầu người của một quốc gia tại một thời điểm. Được tính bằng cách lấy số liệu GDP của quốc gia chia cho tổng số dân của quốc gia đó.

GDP danh nghĩa là gì?

GDP danh nghĩa là một chỉ tiêu phản ánh tổng sản phẩm quốc nội GDP và được tính theo giá cả thị trường. GDP danh nghĩa là chi tiêu thể hiện sự thay đổi giá do lạm phát hay tốc độ tăng giá của nền kinh tế. Nếu tất cả mức giá đều có xu hướng tăng hoặc giảm thì GDP danh nghĩa sẽ lớn hơn.

GDP thực tế là gì?

GDP thực tế là chi tiêu dựa trên tổng sản phẩm, dịch vụ trong nước đã điều chỉnh theo tốc độ lạm phát. Trường hợp lạm phát dương, GDP thực tế sẽ thấp hơn GDP danh nghĩa. Vì GDP thực tế bằng tỉ lệ giữa GDP danh nghĩa và hệ số giảm phát GDP.

GDP xanh là gì?

GDP xanh là một khái niệm mới và chưa được định nghĩa chính thức. Có thể hiểu GDP xanh là phần GDP còn lại sau khi đã khấu trừ các chi phí cần thiết. Để phục hồi môi trường do quá trình sản xuất gây ra.

GDP có ảnh hưởng đến công dân thế nào? 

Nếu GDP tăng trưởng, chính phủ sẽ sử dụng điều đó làm bằng chứng. Để cho thấy rằng đang thực hiện tốt công việc về quản lý nền kinh tế. Tương tự như, nếu GDP rời vào tay các chính trị thì gia đối lập, cho rằng chính phủ đang hoạt động không tốt.

Nhưng điều đó không chỉ là thẻ báo cáo rằng chính phủ đang hoạt động thế nào. Nếu GDP tăng lên tiếp tục, con người phải trả thuế nhiều hơn. Vì họ có thu nhập và chi phí nhiều hơn. Điều này có nghĩa là khoản tiền nhiều hơn đối với chính phủ cần phải trả giá dịch vụ công cộng như: Trường học, cảnh sát và bệnh viện. Ngoài ra, chính phủ phải theo dõi là họ đang vay tiền bao nhiêu. Do liên quan với quy mô nền kinh tế.

Yếu tố ảnh hưởng đến GDP

Chỉ số bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau thuộc lãnh thổ của một quốc gia. Trong số đó có 3 yếu tố chính ảnh hưởng nhất định đến chỉ số này. Bao gồm:

Dân số

Dân số là yếu tố quan trọng bởi họ sẽ là nguồn lực lao động tạo ra hàng hóa, dịch vụ và cũng là đối tượng tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ. Vì thế, yếu tố con người và chỉ số GDP có một mối quan hệ tác động lẫn nhau và không thể tách rời. Dựa vào yếu tố này sẽ dễ dàng tính được thu nhập bình quân đầu người của một quốc gia tại thời điểm nhất định.

Nguồn vốn nước ngoại FDI

FDI là viết tắt từ Foreign Direct Investment, nghĩa là chỉ số đầu tư trực tiếp từ nước ngoài. Các nhà đầu tư cá nhân hoặc tổ chức doanh nghiệp ở nước ngoài sẽ đầu tư nguồn vốn để xây dựng nhà máy. Sử dụng nhân công địa phương để mang đến hàng hóa, dịch vụ sử dụng. FDI đóng một phần không nhỏ đến GDP của nước sở tại.

Lạm phát

Lạm phát là sự tăng giá liên tục của tất cả hàng hóa dịch vụ theo thời gian, đồng thời tiền dần bị mất giá trị. Hiện tượng đáng báo động cho thấy mức giá chung của các loại hàng hóa. Dịch vụ tăng liên tục theo thời gian và dần thấy sự mất giá của tiền tệ. Nếu lạm phát tăng quá mức sẽ tạo nên khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng.

Thế nào là đo GDP

GDP có thế do bằng 3 cách sau đây:

Đầu ra: Tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ mà sản xuất bởi tất cả lĩnh vực – Nông nghiệp, sản xuất, năng lượng, thi công, nghành dịch vụ và chính phủ. 

Chi phí: Tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ được mua bởi gia đình và chính phủ. Việc đầu tư vào máy móc và tòa nhà, bao gồm giá trị xuất khẩu trừ với nhập khẩu. 

Thu nhập: Tổng giá trị thu nhập phát sinh hầu hết là lợi nhuận và tiền công. 

Cách tính GDP

Đối với phương pháp tính GDP có góc độ khác nhau, nhưng kết quả là tương đương. Vậy, bao gồm 3 phương pháp để tính GDP.

Phương pháp sản xuất

Để tính phương pháp sản xuất, tổng sản phẩm nội địa là tổng giá trị gia tăng của kinh tế trong một thời gian. Có 2 công thức tính dưới đây.

GDP = Giá trị gia tăng thêm + Thuế nhập khẩu

GDP = Giá trị sản xuất – Phí trung gian + Thuế nhập khẩu

Giá trị gia tăng thêm là thu nhập của người sản xuất, tiền công, bảo hiểm, khấu hao tài sản cố định,v.v.

Thuế nhập khẩu là vùng lãnh thổ hay quốc gia quy định tính vào các hàng hóa được nhập khẩu từ nước ngoài về.

Phương pháp chi tiêu (tính tổng chi tiêu)

Phương pháp chi tiêu được xem là một trong những phương pháp tính GDP chính xác nhất. Theo đó, GDP của một quốc gia sẽ được tính bằng cách lấy tổng tất cả số tiền mà các hộ gia đình trong quốc gia đó dùng để mua sắm và sử dụng dịch vụ. Công thức tính như sau: 

Trong đó:

• C (Chi tiêu của hộ gia đình): Bao gồm tất cả các chi tiêu cho sản phẩm và dịch vụ của hộ gia đình.
• G (Chi tiêu của chính phủ): Là tổng chi tiêu cho giáo dục, y tế, an ninh, giao thông, dịch vụ, chính sách…
• I (Tổng đầu tư): Là tiêu dùng của các nhà đầu tư. Bao gồm các khoản chi tiêu của doanh nghiệp về trang thiết bị, nhà xưởng…
• NX (cán cân thương mại): Là “xuất khẩu ròng” của nền kinh tế. NX = X (xuất khẩu [export]) – M (nhập khẩu [import]).

Phương pháp chi phí (tính theo thu nhập)

Theo phương pháp chi phí này, GDP (Gross Domestic Product) sẽ được tính bằng cách tính tổng tiền lương, tiền lãi, lợi nhuận và tiền thuê sinh ra trong nền kinh tế nội địa. Công thức tính như sau: 

Trong đó:

• W (Wage): Tiền lương
• I (Interest): Tiền lãi
• Pr (Profit): Lợi nhuận
• R (Rent): Tiền thuê
• Ti (Indirect tax): Thuế gián thu (loại thuế không trực tiếp đánh vào thu nhập và tài sản của người nộp thuế mà đánh một cách gián tiếp thông qua giá cả hàng hóa và dịch vụ)
• De (Depreciation): Phần hao mòn (khấu hao) tài sản cố định

Hạn chế của GDP

Bên cạnh những ưu điểm mà GDP (Gross Domestic Product) mang đem lại. Chỉ số này cũng xuất hiện một số nhược điểm như:

• Không thể hiện đầy đủ các hoạt động sản xuất tự cung, tự cấp.
•  Không định lượng được một số giá trị làm ngoài giấy tờ, kinh doanh trên thị trường chợ đen, công việc tình nguyện…
• Không xem xét các hoạt động trung gian mà chỉ xem xét trên hoạt động sản xuất hàng hóa cuối cùng và đầu tư vốn.
• Mức tăng trưởng GDP không thể đo lường chính xác sự phát triển của một quốc gia và đời sống người dân. Bởi GDP (Gross Domestic Product) chỉ phản ánh sản lượng vật chất mà không xét được tình hình tổng thể của quốc gia.

Phân biệt GDP và CPI

Chỉ số giá tiêu dùng hay được viết tắt là CPI. Chỉ số này là chỉ số mức giá tiêu thụ trung bình cho giỏ hàng hóa hay dịch vụ của một người. Chỉ số GDP và CPI đều biểu thị các chỉ số đo lường giá trị kinh tế vĩ mô. Tuy nhiên, giá trị GDP chỉ tính cho các hàng hóa, dịch vụ sản xuất trong nước. Còn giá trị CPI được tính cho toàn bộ hang hóa, dịch vụ được mua, bao gồm cả những hàng hóa được nhập khẩu.

Tuy nhiên, qua bài viết trên, các thắc mắc về GDP là gì đã được giải đáp. Đây là những khái niệm được sử dụng khá rộng rãi trong nền kinh tế. Góp phần giúp người đọc hiểu và dễ dàng phân tích những biến động của nền kinh tế. Hy vọng bài viết này sẽ hữu ích cho bạn.

Câu hỏi thường gặp

Bài viết liên quan

• Chỉ số CPI là gì? Tìm hiểu cách tính CPI đơn giản
• Siêu lạm phát Hyperinflation là gì? Nguyên nhân và cách chuẩn bị đối phó cho siêu lạm phát
• 9 tác động của lạm phát và những điều gây ra lạm phát

Nguồn: BBC