Chính sách tài khoá là công cụ hữu ích giúp nhà nước cải thiện tình hình kinh tế thông qua việc sử dụng công cụ thuế và chi tiêu chính phủ. Vậy, chính sách này là gì? Phân loại chính sách tài khóa và có tác dụng tới nền kinh tế thế nào? Hãy cùng TiềnInvest tìm hiểu qua bài viết này.
Chính sách tài khoá là gì?
Chính sách tài khoá (Tiếng Anh: Fiscal Policy) là một công cụ chính sách kinh tế vĩ mô do Chính phủ thực hiện. Nhằm tác động vào quy mô hoạt động kinh tế thông qua biện pháp thay đổi chi tiêu và thuế của chính phủ. Trong đó, Chính phủ can thiệp điều chỉnh thuế suất và chi tiêu chính phủ. Để tiến tới đạt được các mục tiêu kinh tế vĩ mô như tăng trưởng kinh tế, tạo công ăn việc làm, bình ổn giá…
Phân loại chính sách tài khóa
Chính sách tài khóa bao gồm 2 loại chính sau đây:
1. Chính sách tài khóa mở rộng
Chính sách tài khoá mở rộng hay chính sách tài khóa thâm hụt. Là việc Chính phủ thực hiện tăng chi tiêu chính phủ, giảm nguồn thu từ thuế hoặc kết hợp tăng chi tiêu chính phủ và giảm nguồn thu từ thuế. Điều này giúp tăng sản lượng nền kinh tế, tổng cầu tăng. Từ đó tăng số lượng việc làm cho người dân, kích thích nền kinh tế phát triển.
Chính sách tài khóa mở rộng được áp dụng khi nền kinh tế suy thoái, kém phát triển, tăng trưởng chậm, tỷ lệ thất nghiệp tăng. Chính sách này thường không được áp dụng một mình mà kết hợp chung với chính sách tiền tệ. Giúp thực hiện mục đích ổn định, tăng trưởng, phát triển kinh tế hiệu quả nhất.
2. Chính sách tài khóa thắt chặt
Chính sách tài khóa thắt chặt là việc Chính phủ thực hiện giảm chi tiêu chính phủ. Tăng nguồn thu từ thuế hay kết hợp giảm chi tiêu chính phủ và tăng nguồn thu từ thuế.
Từ đó giảm sản lượng của nền kinh tế, giảm tổng cầu giúp nền kinh tế không bị phát triển quá nóng. Chính sách này được sử dụng để đưa nền kinh tế đang phát triển quá nhanh, thiếu ổn định hay tỷ lệ lạm phát cao trở về trạng thái cân bằng và ổn định.
Yếu tố và công cụ chính sách tài khóa
Chi tiêu chính phủ
Chi tiêu của chính phủ bao gồm chi mua hàng hóa và dịch vụ và chi chuyển nhượng, trong đó:
- Chi mua hàng hóa và dịch vụ: Đây là việc Chính phủ sử dụng ngân sách. Để đầu tư cho quốc phòng, xây dựng cơ sở hạ tầng đất nước, trả tiền lương cho cán bộ nhà nước…
Chi mua sắm hàng hoá và dịch vụ của chính phủ quyết định quy mô tương đối của khu vực công trong tổng sản phẩm quốc nội – GDP so với khu vực tư nhân. Khi chính phủ tăng hay giảm chi mua sắm hàng hoá và dịch vụ thì sẽ tác động đến tổng cầu theo tính chất số nhân. Tức là nếu chi mua sắm của chính phủ tăng lên một đồng thì sẽ làm tổng cầu tăng nhiều hơn một đồng. Ngược lại, nếu chi mua sắm của chính phủ giảm đi một đồng thì sẽ làm tổng cầu thu hẹp với tốc độ nhanh hơn. Vì vậy, chi tiêu mua sắm được xem như một công cụ điều tiết tổng cầu.
- Chi chuyển nhượng: Đây là việc Chính phủ chi ngân sách cho các khoản trợ cấp những nhóm người dễ bị tổn thương trong xã hội. Như người nghèo, người khuyết tật, thương binh, bệnh binh…
Chi chuyển nhượng có tác động gián tiếp đến tổng cầu thông qua việc ảnh hưởng đến thu nhập và tiêu dùng cá nhân. Theo đó, khi chính phủ tăng chi chuyển nhượng sẽ làm tiêu dùng cá nhân tăng lên. Và qua hiệu số nhân của tiêu dùng cá nhân sẽ làm giá tăng tổng cầu.
Thuế
Có nhiều loại thuế khác nhau như thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân, thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bất động sản. Nhưng cơ bản của thuế được chia làm 2 loại sau đây:
- Thuế trực thu: Là khoản thuế đánh trực tiếp vào thu nhập, tài sản của người chịu thuế. Đồng thời, người chịu thuế cũng là người nộp thuế. Một số loại thuế trực thu như thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế tài sản, thuế thừa kế, thuế đất…
- Thuế gián thu: Là khoản thuế điều tiết gián tiếp thông qua giá cả hàng hóa và dịch vụ. Trong đó, người chịu thuế không phải người nộp thuế. Một số loại thuế gián thu như VAT, thuế nhập khẩu, thuế xuất khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt… Ví dụ với thuế VAT, giá cả hàng hóa niêm yết trong siêu thị đều đã bao gồm 8 – 10% thuế VAT. Người mua hàng là người chịu thuế nhưng không trực tiếp nộp thuế cho nhà nước. Nhà sản xuất thay người mua nộp khoản thuế đó.
Chính sách tài khoá ảnh hưởng đến kinh doanh như thế nào?
Các công ty và kinh doanh được ảnh hưởng trực tiếp từ chính sách tài khóa của kinh tế. Đó là ở trong hình thức trả hoặc tính thuế. Chính sách tài khóa có thể ảnh hưởng đến kinh doanh quy mô nhỏ của bạn sau đây:
1. Cơ hội đầu tư
Các kinh doanh sẽ thấy cơ hội đầu tư mà liên quan với việc chi tiêu Nhà nước nhiều hơn. Điều này thường xảy ra giữa chính sách tài khóa mở rộng khi có vốn tiền chảy vào hệ thống kinh tế nhiều hơn chính phủ và từ nguồn khác bởi tính thuế thấp. Khi sự cân bằng giữa giá cả với nhu cầu xảy ra, các công ty cũng đoán rằng sẽ tăng trưởng hơn.
2. Sự tăng trưởng chậm
Chính sách thu hẹp có thể bắt đầu ra để bảo vệ lạm phát khi số tiền còn lại mất và nhu cầu và giá giảm. Thông thường kinh doanh kiểm soát sự tăng trưởng của họ. Do đó, tăng thuế và dùng biện pháp để có vốn tiền chảy qua kinh tế ít hơn.
3. Sự thay đổi thuế
Phụ thuộc vào địa chỉ công ty của bạn, kinh doanh của bạn phải gặp mặt tính thuế nhiều mức thuế. Ngoài ra, chính sách tài khóa ảnh hưởng đến khối lượng thuế của những thế hệ tương lai. Ngoài ra, chi tiêu của chính phù dẫn đến sự mất cân bằng nhiều hơn. Nghĩa là thuế cuối cùng sẽ phải tăng để trả lãi. Ngược lại, khi chính phủ có thặng dư, cuối cùng thuế phải được giảm.
4. Tỷ lệ thất nghiệp
Mục đích chính của chính sách tài khóa là giảm số lượng thất nghiệp. Ví dụ như: Chính phủ có thể giảm thuế để mang lại nhiều tiền vào túi người tiêu dùng. Điều này, người tiêu dụng nên có tiền chi trả nhiều hơn và các công ty có thể gặp nhiều nhu cầu. Bởi vì nhu cầu tăng lên, có thể tăng việc sản xuất để đạt đến hoàn thành. Và kinh doanh có thể đáp ứng với việc tạo việc nhiều hơn và thêm nhân viên. Với chính sách tài khóa phù hợp, tỷ lệ thất nghiệp có thể dần thấp.
Cuối cùng, có thể nói rằng chính sách tài khóa được quản lý do Chính phủ Hoa Kỳ. Có mục tiêu để duy trì nền kinh tế. Ngoài ra, công cụ được sử dụng để thúc đẩy kinh tế tốt nhất là việc điều chỉnh thuế và chi trả chính phủ. Khi tình hình kinh tế suy thoái, chính phủ có thể cố gắng cải thiện bằng cách giảm thuế hoặc tăng chi tiêu cho các chương trình của chính phủ.
Khi nền kinh tế quá bùng nổ và khủng hoảng tài chính đe dọa. Do đó, có thể tăng hoặc giảm chi tiêu. Tuy nhiên, các chính trị gia phải tiếp tục tại vị cũng không hài lòng. Vì vậy, trong khoảng thời gian đó chính phủ cần cho FED thực hiện chính sách tài chính để giảm tỷ lệ lạm phát.
Nguồn: Investopedia, Businessnewsdaily
Đọc thêm: Giáo dục